Prof. Dr. Orhan Türkdoğan‘ın, Türk Dünyası Araştırmalar Vakfı Tarih dergisinde, Kasım-Aralık 2016 sayısında yayınlanan “Osmanlı Kimliği veya Türk Toplumunun Etnisite Serencamı” başlıklı makalesinden:
“Halk ve aydını farklılaşmış, ikili (dual) bir toplum yapısı yerine, kültürümüzün kökenini oluşturan kaynaklara dönmemiz gerekmektedir. Halkçılık, sloganlarda değil, bir iman gibi yüreklerde yaşanmalıdır. Halkı bölme, kutuplaşmaların içine çekme ve özellikle baskıcı yöntemlerle manevi değerlerine karşı savaş açma dönemi kapanmalıdır. 1ürk halkı, İslamiyet’i gönül rızası ile benimsemiş, bu inanç sistemi çizgisinde, 750-1200 yılları arasında, ünlü bilim tarihçisi George Sarton’un da isabetle belirttiği üzere, her biri elli yıl bilimin gelişimine öncülük etmiş İbn Sina, El Biruni, El Cebir ve İbnül Heysem gibi büyük düşünürler yetiştirmiştir. Ancak, Osmanlı’da “Reaya”veya “Etrak” olarak yönetimden dışlanması, 1924-1948’ler arası yaklaşık 25 yıl süreyle, mutlak anlamda bir dini eğitim sisteminden de yoksun bırakılması, bu asil halkın yer altına itilmesine ve karanlıklarda kalmasına neden olmuştur. Siz, bir topluma 25 yıl süreyle, hiçbir örgün dini eğitim hakkını tanımayın, onun yer altına itilmesine, karanlık odak noktaları tarafından çeşitli akımlara sapmasına adeta gizli destek sağlayın, sonra da kalkıp “irticaın ayak sesleri yükseliyor” diyerek, baskıcı yöntemlere başvurunuz; bunlar akılla açıklanacak şeyler değildir. Eğer, gerçekte ülkede irtica varsa, kuşkusuz bunun nedeni, bu insanların dini duygularını okullaşma süreciyle yüceitmeyen bizzat Enderuni zihniyetin kendisidir.”
***